Dat is de titel van een opiniebijdrage van de Nederlandse schrijver, journalist en muzikant Aafke Romeijn in De Standaard.

Zij gaat op zoek naar “een alternatief dat niet gedreven wordt door winstbejag, en dus geen deel uitmaakt van het bedrijfsleven.”

Je verwacht dan een Wikipedia-achtig open-source voorstel. En waarom niet? Zou wel eens kunnen lukken, als je enkele gedreven ontwikkelaars en ondernemers vindt.

Maar Romeijn heeft iets anders voor ogen:
“Een wereld waarin de weerzin tegen big tech dusdanig is gegroeid dat Europese burgers massaal kiezen voor een door de gezamenlijke Europese overheden opgezet sociaal netwerk, waarin niet alleen alle socialemediafuncties zijn samengebracht, maar ook alle digitale overheidsdiensten.”

Lees het inderdaad nog maar eens, het staat er echt. Dit is het beste wat een Europese intellectueel kan bedenken tegen de grote boze Amerikaanse Big Tech.

Je kan nog discussiëren over de wenselijkheid van een sociaal netwerk dat mee wordt gecontroleerd door onder meer Viktor Orbán in plaats van Mark Zuckerberg. Evgeny Morozov, die met een iets doordachtere kritiek en concrete voorstellen mijn boutade-stelling bewijst dat de beste kritiek op Amerika niet uit Europa komt, maar uit Amerika, hoorde ik op een conferentie enkele jaren geleden zeggen dat (wat eigendom van data betreft) “if I have to choose between a future where government calls the shots or corporations call the shots, I choose government.”

Je kan voor mijn part tegen winstbejag zijn; je kan tegen het bedrijfsleven zijn; je mag hopen dat je club van mensen met “weerzin tegen big tech” almaar groeit. Het getuigt volgens mij niet van groot inzicht in hoe de economie werkt, maar soit. Maar als je dan alternatieven voorstelt, probeer dan met iets te komen dat enige kans op slagen heeft.

Het voorstel van Romeijn deed immers een belletje rinkelen.

Goed vijftien jaar geleden lanceerden de toenmalige Franse president Jacques Chirac en de Duitse Kanselier Gerhard Schröder met fanfare een voorstel om met Quaero een “Europese Google” te bouwen.

Zoals dat dan gaat, kreeg het project forse steun van de Europese Commissie. Meer dan twee dozijn Europese onderzoeksinstellingen sprongen gretig op de kar.

Na ruzie tussen Franse en Duitse onderzoekers, onder meer over of Quaero een tekstgebaseerde zoekmachine moest worden of een multimedia-gebaseerde, werd het project in december 2013 in stilte begraven.

---

In zijn openingsgetuigenis voor de hoorzitting voor het Amerikaanse Congress schetste Amazon-topman Jeff Bezos in het kort de geschiedenis van zijn bedrijf, die ook zijn persoonlijke geschiedenis is.

Naast Amazon getuigden ook Apple, Google en Facebook op 29 juli voor het Congress. Big Tech ligt, ook in de VS, onder vuur omdat ze te groot, te machtig en te monopolistisch zou geworden zijn.

Bezos speelde met zijn getuigenis op emoties en, hoe kan het anders, vaderlandsliefde, en dat was wellicht een slimme aanpak.

My mom, Jackie, had me when she was a 17-year-old high school student in Albuquerque, New Mexico. Being pregnant in high school was not popular in Albuquerque in 1964. It was difficult for her.

Forward naar 1994. Bezos is dertig en staat op het punt staat een goedbetaalde job in de financiële sector op te geven om Amazon op te starten:

The initial start-up capital for Amazon.com came primarily from my parents, who invested a large fraction of their life savings in something they didn’t understand. They weren’t making a bet on Amazon or the concept of a bookstore on the internet. They were making a bet on their son. I told them that I thought there was a 70% chance they would lose their investment, and they did it anyway. It took more than 50 meetings for me to raise $1 million from investors, and over the course of all those meetings, the most common question was, “What’s the internet?”

Forward naar vandaag:

At Amazon, customer obsession has made us what we are, and allowed us to do ever greater things. I know what Amazon could do when we were 10 people. I know what we could do when we were 1,000 people, and when we were 10,000 people. And I know what we can do today when we’re nearly a million [eigenlijk: 840,000]. I love garage entrepreneurs — I was one. But, just like the world needs small companies, it also needs large ones. There are things small companies simply can’t do. I don’t care how good an entrepreneur you are, you’re not going to build an all-fiber Boeing 787 in your garage.

Hier is de volledige getuigenis.

Natuurlijk is het over de top Amerikaans. “The rest of the world would love even the tiniest sip of the elixir we have here in the US,” zegt Bezos in zijn getuigenis. Zurige commentaar in The Guardian van de Canadese tech-journalist en activist Tim Bray: “Um, I don’t think so.” Um, ik denk het wel.

Als er al een strijd moet zijn tegen Big Tech, zal die niet enkel gewonnen of verloren worden in het Amerikaanse Congress of voor het Europese Hof van Justitie. Het zou wel eens kunnen dat de publieke opinie in deze hachelijke tijden vindt dat er andere prioriteiten zijn. Bezos verwees in zijn getuigenis naar onderzoek van Georgetown en New York University waaruit bleek dat Amazon in de VS het tweede meest vertrouwde merk was, na het leger (bij de Democraten zelfs vóór het leger; bij de Conservatieven na het leger en de politie).

Een recente Axios Harris Poll leert dat, sinds het begin van de Corona-crisis, het vertrouwen van Amerikaanse consumenten in de medische beroepen met 47 procent gestegen is, in de retail en voedingswinkels met 35 procent en in technologie met 28 procent. Het vertrouwen in mediabedrijven en socialemediabedrijven is wel gedaald.

Voor Tyler Cowen is de strijd over. De critici van Big Tech hebben hun moment gemist en het debat zou beter geheroriënteerd worden:

I am going to “call” that the “war against Big Tech” essentially is over, and that the critics have failed. The new debate will be about ensuring universal access to various internet services (which will involve further regulation of some kind), not splitting up the major companies or eliminating their basic functions.

---