Beetje rommelige maar eigenlijk zeer diepgaande De Afspraak (Maarten Boudry, Mark Van Ranst en Jan Segers) gisteren dinsdag over het spanningsveld tussen wetenschap en politici, over communicatie in tijden van crisis, en over de beslissing om in België de communicatie voor een groot deel over te laten aan wetenschappers (vergelijk met Frankrijk).

Wat te weinig aan bod kwam: de constructieve onenigheid die inherent hoort te zijn in wetenschap en het tegensprekelijke debat dat politiek drijft. God weet (hij alleen, blijkbaar), dat we binnenkort beide zullen nodig hebben. Ik vrees dat we zowel bij het grote publiek als bij politici nu teveel uitgaan van “wetenschap=weet”, terwijl net nu blijkt dat dat helemaal niet het geval is.

Een recent essay van James Butler in The London Review of Books, Follow the Science (registratie vereist) zegt daar pertinente dingen over:

Both the constructive disagreement intrinsic to science and the adversarial scrutiny necessary to politics disappear in the invocation of science as the ultimate authority – this trick will become familiar in the coming months. An extraordinary emergency requires extraordinary powers; no one disagrees with that. But it is politics, not science, which grants these powers legitimacy. How long will they endure?

Maar, en dat kwam tussen de lijnen wel degelijk aan bod in De Afspraak, hoe communiceer je daarover? Kan je de bevolking vertellen “dat we het ook allemaal nog niet weten”, of “dat we daarover nog een ferm debat moeten voeren vooraleer te beslissen”? Hoe lang kan je een beroep doen op “Tous Ensemble”? Mensen willen zekerheid en duidelijke richtlijnen. Dat is de voorbije weken echt wel gebleken. Kan je dan communiceren: “Ja, maar we zijn en blijven het constructief oneens”?

Aandoenlijk overigens hoe, in nieuwsuitzendingen, Ter Zakes en De Afspraken wetenschappers heel geduldig en voorzichtig uitleggen aan journalisten hoe (crisis)communicatie werkt.

Een column van Samuel Bowles en Wendy Carlin op het Vox CEPR’s policy portal, dat ook een zeer goed overzicht heeft van COVID-bijdragen.

Inleiding:

Like the Great Depression and WWII, the COVID-19 pandemic (along with climate change) will alter how we think about the economy and public policy, not only in seminars and policy think tanks, but also in the everyday vernacular by which people talk about their livelihoods and futures. It will likely prompt a leftward shift on the government-versus-markets continuum of policy alternatives. But more important, it may overturn that anachronistic one-dimensional menu by including approaches drawing on social values going beyond compliance and material gain.

Hier is de volledige tekst.

“Het virus wordt moe” (heeft in binnen– en buitenland wel indruk gemaakt), de politici en economen warmen zich op. Na de gezondheidscrisis komt er een economische crisis. Komt er ook een politieke crisis? Wordt het een battle for the narrative?

Ik ben niet zeker of het een goed idee is om Corona en climate change op een hoop te gooien. Maar Bowles en Carlin tekenen wel heel pertinent de krijtlijnen waarbinnen het post-Corona debat zich zal/kan afspelen.

Voorzichtig hoopvolle conclusie:

It is possible, but far from certain, that the mounting costs of climate change and recurrent pandemic threats will provide an environment that supports a similar symbiosis between a new economic vernacular and new rules of the game yielding immediate concrete benefits.

Twee bedenkingen over de heisa rond het testen in woonzorgcentra.

1. Waartoe dienen de tests eigenlijk?

Ik vermoed: om een test-trace-isolate strategie uit te rollen. Test-trace-isolate (eigenlijk: test-treat-trace-isolate) is de aanpak die het WHO aanbeveelt, en het is ook de aanpak die in Zuid-Korea, in een zeer drastische vorm, blijkbaar succesvol is: test tot 20,000 mensen per dag om positieven te vinden; traceer de mensen met wie zij in contact geweest zijn; zet die mensen drie weken in quarantaine.

Maar toen vrijdag 7 april de uitrol van de tests aangekondigd werd, was het Agentschap Zorg en Gezondheid daar toch niet 100 procent duidelijk over:
“Met de 11.243 beschikbare testkits voor Vlaanderen willen we een beter zicht krijgen op de huidige verspreiding van het virus in onze woonzorgcentra.”
In het nieuws zien we personeel van woonzorgcentra zich afvragen: wat na de tests?
De aanbevolen aanpak na een positieve test zal wellicht toch die zijn die al vóór de uitrol van de tests werd aanbevolen:

• Druppelcontact isolatie
• Cohortzorg, met een scheiding tussen (vermoedelijk) COVID-positieve bewoners en andere bewoners.

Dus wel degelijk: test-trace-isolate?

2. Kan de uitrol van tests in de woonzorgcentra gezien worden als een mini-experiment voor de uitrol over de volledige bevolking?

Wordt test-trace-isolate een hoeksteen van de re-entry strategie? Er is daar blijkbaar onenigheid over tussen politici en economen enerzijds en de gezondheidsexperts anderzijds. Het argument van de virologen: “Een test is een momentopname. Wie vandaag negatief is, kan morgen positief zijn. Een negatieve test kan daardoor een vals gevoel van veiligheid geven” (Steven Van Gucht)

Mathias Dewatripont, economist van dienst in het exit-team is alleszins voorstander van grootschalige testen. In een recent artikel stelde hij een dubbele aanpak voor om mensen terug aan het werk te krijgen: “Only those who test positive with a serological test [protected individuals who have been infected by the virus and have recovered] and negative with a RT-PCR test [detect the presence of the viral genetic material and are only valid just before and during the infection] should be allowed to return to work.”

De vraag blijft dan wat we doen met de mensen die deze dubbele test niet succesvol doormaken, en met de mensen met wie zij in contact geweest zijn. Het voorstel van Dewatripont gaat ook enkel over een geleidelijke back-to-work strategie, niet over een aanpak die back-to-normal zou mogelijk maken.

Wordt het een combinatie van test-trace-isolate, mondmaskers en de anderhalvemeter samenleving?

Dan blijven we zitten met voorlopig onbeantwoorde vragen:

• Is iemand die het virus al gehad heeft en genezen is, immuun? En zijn we zeker dat die persoon het virus niet meer kan overdragen?
• Moeten kinderen ook getest worden?
• Stel dat we alleen de werkende (18-64) bevolking testen (en blijven testen!), 7 miljoen Belgen, zullen daar ooit genoeg tests voor zijn?
• Hoe gaan we dat organiseren? Het mini-experiment met de woonzorgcentra belooft, op zijn zachtst gezegd, niet veel goed. Dewatripont spreekt over: “The problem is therefore one of ‘logistics’, which have to be scaled-up massively but can be organised by the state in a top-down fashion, as is usual in war-like situations.”
• Kunnen we mensen verplichten zich te laten testen?
• Zullen mensen bereid zijn opnieuw te gaan werken zonder een test-trace-isolate garantie? Hoe wegen we dat af tegen quarantaine-moeheid?
• Wat gaan we doen met de grenzen? Blijven die gesloten tot er een vaccin gevonden is? Zoniet, dan gaan we nog minstens zes maanden whack-a-mole spelen: telkens we denken dat we het virus bedwongen hebben, zal het weer ergens opduiken.

Privacy en organisatie van tracing

Als we zelfs maar een verwaterde versie van test-trace-isolate uitrollen, duiken privacy-vragen op.
Gisteren 10 april werden bijna gelijktijdig twee voorstellen gepubliceerd die tracing op grote schaal zouden mogelijk maken met respect voor de privacy:

Apple and Google are launching a joint COVID-19 tracing tool for iOS and Android.

Aankondiging bij Google
Goede uitleg over het Apple-Google initiatief

Decentralized Privacy-Preserving Proximity Tracing

Een voorstel (documenten op Github) van een indrukwekkende lijst van 25 academici, onder wie Bart Preneel, Nigel Smart, Dave Singelee en Aysajan Abidin van KULeuven, voor een tracing aanpak die de privacy zou beschermen
De aanpak uitgelegd in een cartoon

Het complement van de exit-strategie.

Een natte-vinger inschatting, per sector, van de mogelijkheid om physical distancing in te voeren na een re-entry, op een schaal van 0 (helemaal niet mogelijk) tot 4 (zeer goed mogelijk).

Per sector:

Voor events en omgevingen:

Bedenkingen:

• Ambtenarij: Wellicht een te grove veralgemening. Douaniers of loketambtenaren zullen het niet zo gemakkelijk hebben met physical distancing
• Bouw: Transport van bouwvakkers blijft zeker een groot probleem
• Productie: Moeilijk om een inschatting te maken. Zal afhangen van soorten productiebedrijven
• Openbaar vervoer: Dit zou misschien de sector kunnen worden waar heel de re-entry mee staat of valt. De NMBS vervoert gemiddeld per dag 670,000 reizigers, vaak in volle treinen. De Lijn is sinds 2016 opgehouden met tellen (!), maar vervoert ongeveer 1.4 miljoen reizigers per dag. MIVB vervoert 1.1 miljoen reizigers per dag. Samen 3 miljoen (ritten, niet per se verschillende individuele reizigers).

Had er niet iemand van het openbaar vervoer in het exit-team moeten zitten?

De economisten van dienst in het tienkoppige exit-team zijn Pierre Wunsch, gouverneur van de Nationale Bank, en Mathias Dewatripont, professor Economie aan de ULB en aan MIT.

Dewatripont is gespecialiseerd in de theorie van contracten, incentives en regulering. Hij publiceerde een boek en nogal wat artikels samen met Jean Tirole, de 2014 winnaar van de Nobel Memorial Prize in Economic Sciences. Het boek dat hij samen met Tirole in 1994 publiceerde, ging over bankenregulatie.

Recent schreef hij met drie andere auteurs een artikel: Rapidly identifying workers who are immune to COVID-19 and virus-free is a priority for restarting the economy.

“Exit strategie”

1. Als een strategie om de Corona-maatregelen terug te schroeven en tegelijk de gezondheidsrisico’s te beperken van een nieuwe opstoot, op korte termijn, of op middellange termijn – Heel moeilijk – Gebaseerd op feiten en wetenschap – Virologen en gezondheidsexperten leiden het debat
2. Als een strategie om de economische brokken te ruimen en de economie terug draaiende te krijgen – Verschrikkelijk moeilijk – Gebaseerd op ideologie en …? – Politici (en economen) leiden het debat

Bij elke discussie over exit strategie: Welke exit strategie?

In Frankrijk: déconfinement