In de marge van het nieuws en het debat (goede analyse) over de uitspraak door het Europees Hof over de miljardenboete voor Apple wegens belastingontwijking, een kleine reminder: Bedrijven betalen geen belastingen, alleen mensen betalen belastingen.

De reminder is belangrijk omdat het debat over Apple ongetwijfeld populistisch zal geframed worden: “Laat de bedrijven, of de multinationals, de crisis betalen.”

Ik wil hier niet het Apple-dossier analyseren. De kwestie van belastingen op multinationals is daarvoor te “waanzinnig complex“.
Wie zich met populistische argumenten of simpele analyses in dit debat meent te moeten mengen, zal doorgaans groteske nonsens verkopen.

Miscchien kan de reminder – bedrijven betalen geen belastingen, alleen mensen betalen belastingen – wel helpen om het debat met de juiste argumenten te voeren.

Een bedrijf dat belastingen betaalt (op zijn winst) kan dat geld maar uit drie bronnen halen: zijn klanten (door hogere prijzen), zijn werknemers (door lagere lonen), of zijn aandeelhouders (door een lager rendement op hun investeringen). Daar is geen weg rond.

In realiteit zal de impact van een (hogere) winstbelasting wellicht verdeeld worden tussen de drie groepen. Maar we kunnen, noch in theorie noch in praktijk, inschatten hoe die verdeling van de impact zal gebeuren. Het hangt ervan af hoeveel ruimte elk individueel bedrijf heeft om zijn prijzen te verhogen, zijn lonen te verlagen of zijn dividenden aan aandeelhouders te verlagen.

Het punt is vooral dat we het niet weten. Dat is een povere basis om een beleid op te stoelen, maar dat is wel precies wat we aan het proberen zijn.

Ja maar, zegt de populist, (of de herverdeler) laten we dan een systeem van bedrijfsbelasting uitdenken dat enkel of vooral de aandeelhouders treft.

Drie bedenkingen daarbij:

• Gaan we echt een waanzinning complex systeem krankzinnig complex maken? Wat zijn daar de kosten en de baten van?
• Drie miljoen Belgen doen aan pensioensparen, zowat twee op de drie Belgen op arbeidsleeftijd. Ik vermoed dat in een groot deel van die pensioenfondsen wel ergens een Apple aandeel zit.
• Beetje technisch: Een maatregel die erop gericht zou zijn enkel de aandeelhouders te treffen, zou louter eenmalig zijn. De maatregel zou immers de prijs van de aandelen met hetzelfde bedrag (percentage) doen dalen. Aandeelhouders die de aandelen kopen na de maatregel, stappen dus lager in, en hun rendement zou niet aangetast worden door de maatregel.

Wie vennootschapsbelasting wil gebruiken om aan herverdeling te doen, zoekt dus beter manieren om aandeelhouders rechtstreeks te belasten, in plaats van via de complexe omweg van bedrijfsbelastingen. Het valt dan nog te bezien wat daar de gevolgen van zijn.

Deze en andere overwegingen hebben geleid tot voorstellen (en hier, en hier) om venootschapsbelastingen helemaal af te schaffen, en te vervangen door een vorm van consumptietax.

Dat kan op het eerste gezicht een te radicaal voorstel lijken. Maar wat zijn de alternatieven? De realiteit is dat we met het huidige systeem een gigantisch leger van lobbyisten, juristen en fiscaal experten in stand houden, en dat we met elk gepruts in de marge dat leger alleen doen aangroeien.