Economische geschiedenis staat tot economie zoals algemene geschiedenis tot politieke wetenschappen. Als je onderlegd bent in het ene, kan je slimmere dingen zeggen over het andere. Economische Geschiedenis met hoofdletters buigt zich over vragen die vandaag nog superrelevant zijn: Wat zijn de oorzaken van de Industriële Revolutie? Hoe hebben landen zich opgewerkt van armoede naar welvaart? Hoe evolueert de ongelijkheid op langere termijn?

Maar die Economische Geschiedenis met hoofdletters moet natuurlijk gevoed worden door cijfers en data die historici door minutieus veldwerk verzamelen.

Een magnifiek voorbeeld van zulk veldwerk is de recente studie van Daniel Sichel, senior economist van de Federal Reserve Board, auteur van The Computer Revolution: An Economic Perspective (1997), en verbonden aan Wellesley College.

In The Price of Nails since 1695: A Window into Economic Change onderzoekt Sichel dus de prijs van nagels van het begin van de 18de eeuw tot nu.

Waarom nagels?

Een nagel is een nagel, min of meer. Maar net daarom zijn ze interessant. Er zijn gelijkaardige studies naar bijvoorbeeld de prijs van licht door de eeuwen heen, gemeten in de hoeveelheid arbeid die nodig is per geproduceerde lumen (gedaald met een factor 3,400), of naar de prijsevolutie van computerkracht. Maar in die producten speelt de technologische evolutie een zeer grote rol. De kwaliteitsevolutie is er moeilijk te meten, en is ook zodanig groot dat men zich kan afvragen of het nog over hetzelfde product gaat.

Bij nagels is dat minder het geval. Dat maakt de vergelijking gemakkelijker en in zekere zin ook inzichtelijker.

De bredere achtergrond is, zoals Sichel het uitdrukt, dat “nails provide a useful prism through which to examine a wide range of economic and technological developments that touch on multiple areas of both micro- and macroeconomics.”

Enkele markante bevindingen:

• Van de late jaren 1700 tot het midden van de 20ste eeuw daalde de prijs van nagels met een factor 10 tegenover het algemeen prijspeil. In reële dollars van 2012 kostte een enkele nagel rond 1700 ongeveer 2 dollarcent. In 1950 was dat iets meer dan 0.13 dollarcent.
• Nagels waren in de 18de en 19de eeuw dus relatief duur. Dat weerspiegelde zich in de praktijk van bouwvakkers en aannemers om systematisch gebruikte nagels te recupereren.
• De belangrijkste oorzaak van de relatieve prijsdaling van de 18de tot het midden van de 20ste eeuw was de slimmere manier om nagels te produceren (in het jargon: total factor productivity), eerder dan veranderingen in de kost van arbeid, grondstoffen of machines.
• Het “belang” van nagels in de economie daalde fors van het begin van de 19de eeuw tot vandaag. In 1810 maakten nagels nog 0.4 procent uit van de Amerikaanse economie. Dat kan weinig lijken, maar het is vergelijkbaar met het huidig aandeel van pc’s of van vliegtuigreizen in de economie. Vandaag wegen nagels nog voor 0.01 procent in de Amerikaanse economie.
• Vanaf het midden van de 20ste eeuw begon de prijs van nagels weer te stijgen. Die stijging was een gevolg van onder meer stijgende grondstofprijzen en een shift naar (duurdere) “gespecialiseerde” nagels.

Die gespecialiseerde nagels brengen ons bij een bevinding over innovatie, waarvoor de auteur zelf veldonderzoek heeft gedaan en waarrond hij een ingenieuze economische redenering opzet.

Een nagel is een nagel, dus zoveel valt daar niet te innoveren?

Rond 1980 deden nagelpistolen hun intrede. Ja maar, kan de tegenwerping zijn, nagelpistolen zijn geen nagels. Hangt ervan af wat je bekijkt als de prijs van een nagel. Is het de nagel op zich? Of de geïnstalleerde nagel?

De auteur deed de vergelijkende test met de Amazon-prijzen van een nagelpistol en een hamer, het uurloon van een arbeider, de prijs van speciale nagels voor een nagelpistool, en het aantal nagels dat hij kon “installeren” met een hamer (6 per minuut) en met een nagelpistool (20 per minuut).

Rekening houdend met deze factoren komt de prijs van een geïnstalleerde nagel met een hamer op 7.7 dollarcent per nagel; die van een nagel met een nagelpistool op 3.6 dollarcent per nagel.

Ik laat het aan de lezer om hier ergens een woordspeling met nagel te verzinnen …