Nu het seizoen van de discussies over rijken- en woekertaksen is aangebroken, moeten we blijven herhalen: bedrijven betalen geen belastingen, mensen betalen belastingen.

Een bedrijf dat hogere belastingen moet betalen op zijn winst, kan dat geld uit drie en slechts drie bronnen halen. Hogere prijzen voor klanten; lagere lonen voor werknemers; of lagere dividenden voor aandeelhouders. Daar is geen weg rond.

Hoe het juist zal uitdraaien, hangt af van bedrijf tot bedrijf. De juiste verdeling tussen klanten, werknemers en aandeelhouders is op voorhand onmogelijk te berekenen. Zelfs achteraf zouden we voor de volledige economie slechts heel ruwe schattingen kunnen doen.

Laat ons dan via bedrijfsbelastingen vooral de aandeelhouders pakken? Maar via hogere bedrijfsbelasting is dat een omweg. En het zou een louter eenmalige maatregel zijn. De prijs van de aandelen zou dalen met het percentage van de hogere belasting. Aandeelhouders die de aandelen kopen na de maatregel, stappen dus lager in, en zien hun rendement niet aangetast worden door de maatregel.

Persistente woekerwinsten zijn wel degelijk een teken van een mankement in de economie. In veel gevallen verdwijnen ze vanzelf doordat ze nieuwe concurrenten aantrekken. De consumenten zullen profiteren door lagere prijzen.

Als de overheid een taak heeft, dan is het te zorgen dat die vrije concurrentie kan spelen. Maar het afschaffen van regels en ingaan tegen lobbygroepen is minder populair en klinkt minder daadkrachtig dan wilde voorstellen voor nieuwe belastingen lanceren.

De vraag is dan: besteedt de overheid het geld dat ze afroomt door hogere bedrijfswinsten efficiënter, met meer effect op de welvaart dan onder elkaar concurrerende bedrijven dat zouden doen? Het antwoord op die vraag is deels ideologisch, maar deels ook een feitenkwestie. Het minste dat we kunnen zeggen, is dat de feiten en bewijzen voor een positief antwoord op die vraag gemengd zijn.

Dan pakken we de rijken rechtstreeks? Klinkt goed, en is zelfs onder bepaalde voorwaarden verdedigbaar vanuit rechtvaardigheidsbeginselen.

Maar decennia van pogingen hebben aangetoond dat we daar vandaag op Belgisch niveau niet de informatie of de instrumenten voor hebben.

Als zo’n maatregel snel en slordig wordt ingevoerd, waar het op lijkt in de huidige Belgische discussie, kan ze tot perverse effecten leiden. Met een zo’n pervers effect wordt de Nederlandse overheid geconfronteerd. Ze zoekt op dit ogenblik enkele miljarden om onterecht geheven belasting op vermogens uit het verleden terug te betalen.

Overigens, volgens Statbel (tweet Wouter Duyck) betalen de rijkste 10 procent van de Belgen nu 48 procent van de belastingen. Qua sterkste schouders is dat toch al behoorlijk.

Er is wel degelijk ruimte voor een substantief analytisch debat over een hervorming van belasting die tegelijk efficiënt en rechtvaardig is. Maar wat we vandaag meemaken, is de zoveelste oefening in elkaar overtroevend drama.

Fijne 1 mei!