Einde maart verklaarde de Wereldgezondheidsorganisatie WHO Azerbeidzjan en Tajikistan malaria-vrij.
Het bericht viel tussen de plooien van de nieuwsmedia. Maar het is toch wel opmerkelijk. WHO Europa, een regio van 53 landen van de Atlantische oceaan tot de Stille oceaan, is daarmee op twee landen na de eerste van de zes WHO regio’s die volledig malaria-vrij is.
Malaria is de meest voorkomende parasitaire ziekte ter wereld. Ze treft tot een half miljard mensen per jaar, van wie er jaarlijks een miljoen sterven. Afrika is met 90 procent van de sterftegevallen veruit het zwaarst getroffen.
Om door de WHO malaria-vrij verklaard te worden, moet een land een strenge en langdurige procedure doorlopen, waarin het aantoont dat het drie jaar na elkaar vrij is van malariabesmettingen en dat het maatregelen heeft genomen om een heropflakkering te voorkomen.
“The WHO European Region is now two steps closer to becoming the first region in the world to be fully malaria-free,” zegt regionaal directeur Hans Henri Kluge van WHO Europe in het persbericht.
De WHO is wel zo kies om in het bericht niet te vermelden welke de twee landen in de regio zijn die nog niet malaria-vrij zijn.
Na wat puzzelwerk blijken dat Turkije en Georgië te zijn. Maar dat moet in perspectief geplaatst worden.
Turkije kende tot in de jaren 1990 nog redelijk grote uitbraken van malaria. In 2000 was het aantal malariagevallen teruggevallen tot 2.7 per duizend; vanaf 2010 zijn er nagenoeg geen gevallen meer. In haar jongste reisadvies zegt de WHO, op basis van cijfers van 2018: “There is no malaria risk in the country.”
Het verhaal van malaria in Georgië is apart. Het land had in 1970 de ziekte zo goed als volledig uitgeroeid. Maar na de desintegratie van de Sovjetunie midden de jaren 1990 en de economische crisis die daarop volgde, faalde ook het gezondheidsnetwerk. Het resultaat was onder meer een heropflakkering van malaria, tot 474 gevallen in 2002.
Ondertussen is de prevalentie van malaria in Georgië ook teruggevallen tot nagenoeg nul. In haar reisadvies voor Georgië zegt de WHO nu: “Limited malaria risk due exclusively to P. vivax may exist locally from June through October in the eastern part of the country bordering Azerbaijan.”
Zelfs met de heropflakkering in 2002 telde Georgië nog altijd maar 11.7 gevallen per duizend. Dat is verwaarloosbaar tegenover West- en Centraal-Afrika, dat in in 2021 nog 281 gevallen per duizend liet noteren, met 383 gevallen per duizend in Benin als uitschieter.